Blog

İşletmelerde basit bir detay gibi görünen merdivenler, aslında iş güvenliğinin belkemiğidir. İşletme içinde ortaya çıkan ayak burkulması, düşme ve çarpma gibi iş kazalarının büyük bir çoğunluğu, kullanılan merdivenlerin uygun açı ve ölçülerde olmamasından kaynaklanır.

Özellikle yer darlığı nedeniyle yapılan dik merdivenler kazaya davetiye çıkarır. Bu rehberde, ergonomik açıdan işletme içi merdiven ölçüleri ve güvenli açı sınırlarını inceleyeceğiz.

Kritik Uyarı: Merdiven Açılarında “Yasak Bölge”

Merdiven tasarımında en önemli faktör açıdır. Mekanın elverdiği ölçüye göre doğru merdiven tipi seçilmelidir; ancak asla kullanılmaması gereken bir açı aralığı vardır:

• 50 ile 65 arası: Bu açılar arasındaki merdivenler ergonomik olarak insan yapısına uygun değildir. Eğer çok dikkatli olunmaz ise bu açılarda kaza kaçınılmazdır ve kesinlikle kullanılmamalıdır.

Güvenli Merdiven Açıları Tablosu

İşletme içinde hangi açıda hangi tip merdiven kullanılmalıdır?

Açı Aralığı	Merdiven Tipi	Kullanım Alanı
90- 75	Kedi Merdiveni	Yapıya bağlı sabit tırmanma alanları.
75 – 65	Portatif Merdivenler	Geçici kullanım gerektiren işler.
65 – 50	YASAK BÖLGE	Hiçbir tip merdiven kullanılmamalı.
42 – 38	Basamaklı Merdivenler	Standart işletme içi merdivenler.
38 – 30	Genel Alan Merdivenleri	Halka açık alanlar ve rahat geçişler.
30 – 15	Tercih Edilmez	Mümkünse kullanılmamalıdır.
15 – 0	Rampa	Eğimli yürüyüş yolları.

Örnek Uygulama: Aşağıdaki teknik çizimde, bir işletme merdiveni örneği görülmektedir. Burada merdiven açısı ideal aralıkta olan 38 olarak belirlenmiş, rıht yüksekliği 180 mm ve basamak genişliği 250 mm seçilmiştir.

İşletmelerde İdeal Basamak Yüksekliği ve Genişliği

Merdiven basamak yüksekliği, kullanım alanına göre limitlere sahiptir.

• İşletmelerde: Maksimum 200 mm (20 cm) olmalı, ancak 180 mm (18 cm) tercih edilmelidir.
• Kamusal Alanda: Halkın dolaştığı yerlerde bu yükseklik en fazla 150 mm olabilir.

Basamak Hesaplama Formülü

Basamak yüksekliği (Y) azaldıkça, basamak genişliği (G) artmalıdır. Bu ergonomik ilişki şu formülle hesaplanır:

2 x Y + G = 610 mm

Örnek Hesaplama:

Basamak yüksekliği (Y) 180 mm olan bir merdivenin genişliği (G) ne olmalıdır?

G = 610 – (2 x 180) – G = 250 mm

.

🛠️ Tasarım ve Malzeme Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

İş kazalarını önlemek için sadece ölçüler değil, malzeme seçimi de hayati önem taşır:

1. Malzeme Seçimi: Basamaklarda kaymayı önlemek için baklavalı sac veya ızgara kullanılmalı, asla düz sac kullanılmamalıdır.
2. Drenaj: Açık alanlarda yağmur suyunun birikmemesi için baklavalı sac yerine ızgara tercih edilmelidir.
3. Basamak Uzunluğu: Basamakların genişliği (uzunluğu) minimum 600 mm olmalı, ancak 700 mm tercih edilmelidir.
4. Sahanlık: Bir merdiven kolu 15 basamaktan fazla olmamalıdır. Eğer daha fazla yükseklik gerekiyorsa aralara sahanlıklar (dinlenme platformları) koyulmalıdır.
5. Tutarlılık: Tüm basamaklar eşit aralıkta olmalıdır.

Kedi Merdivenleri (Sabit Dikey Merdivenler)

Vana bakım platformları gibi sık kullanılmayan alanlara ulaşmak için kullanılan kedi merdivenlerinde şu kurallara uyulmalıdır:

• Emniyet Kafesi: Tırmanılacak yükseklik 2.5 metreden fazla ise mutlaka emniyet kafesi (muhafazası) bulunmalıdır.
• Tek Kişi Kuralı: Merdiven üzerinde aynı anda sadece bir kişi bulunmalıdır. Birinci kişi platforma ulaştıktan sonra diğer kişi tırmanmaya başlamalıdır.

Güvenli bir işletme ortamı için bu ölçülerin limitleri vardır ve bunun dışına çıkılmamalıdır. Daha detaylı standartlar için OSHA (Amerikan İş Güvenliği Organizasyonu) dokümanlarına başvurulabilir.