Merdiven Genişliği Kaç Cm Olmalı
| On : 8 Aralık 2025
Merdiven genişliği (kol genişliği) yapı tipine ve kullanım amacına göre farklılık gösterir ve yasal yönetmeliklerle belirlenir.
İşte en yaygın standartlar ve minimum ölçüler:
Konutlarda (Apartman/Ortak Merdivenler)
Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’ne göre konutlarda ortak kullanılan ana merdivenler için genel kural şöyledir:
- Ortak Merdiven Kol Genişliği (Minimum):120 cm (1.20 metre)
- Bu kural, çatı ve bodrum katlara ulaşan ortak merdivenler için de geçerlidir.
- Bağımsız Bölüm İçi Merdivenler (Dubleks/Tripleks): 90 cm (0.90 metre)‘ye kadar indirilebilir.
- Servis Merdivenleri: 70 cm (0.70 metre)‘ye kadar indirilebilir.
Umumi/Ticari Binalarda (İşyeri, Okul, Hastane vb.)
Yoğun insan trafiği olan umumi ve ticari binalarda genişlikler daha fazladır:
- Merdiven Kol Genişliği (Minimum): 150 cm veya 160 cm (1.60 metre)‘den az olamaz.
Rahat Kullanım İçin Önerilen Ölçü
- Tek kişinin rahatça inip çıkması için minimum: 70 cm
- Konutlarda eşya taşıma ve rahat kullanım için önerilen: 90 cm – 110 cm
- İki kişinin yan yana geçmesi için ideal: 120 cm
Ek Olarak Basamak Ölçüleri (Rıht ve Basamak Genişliği)
Merdivenin genişliği kadar, basamakların yüksekliği (Rıht) ve genişliği (Basamak Genişliği) de güvenlik ve konfor için önemlidir.
| Ölçü | Konutlarda (Standart) | Umumi/Ticari Yapılarda (Standart) |
| Basamak Yüksekliği (Rıht) | Maksimum 17.5 cm | Maksimum 16 cm |
| Basamak Genişliği | Minimum 26 cm | Minimum 28 cm |
Merdiven Formülü (Konfor Oranı): Basamak ölçülerinin ergonomik olması için genellikle şu formül kullanılır: 2 {Rıht Yüksekliği} + {Basamak Genişliği} = 60 ila 64 cm.
Eğer bir yapı projeniz varsa, en güncel ve doğru bilgi için bulunduğunuz bölgenin Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği hükümlerine bakmanız ve bir mimar veya inşaat mühendisine danışmanız en doğrusudur.
Merdiveninizi hangi amaçla kullanacağınızı öğrenerek size daha spesifik bilgiler verebilirim. Örneğin, yangın merdivenleri için farklı kurallar geçerlidir.
Merdiven basamak genişliği en az kaç cm olmalı
Merdiven basamak genişliği (ayak bastığınız yatay alan), güvenli bir adım atabilmeniz için yönetmeliklere göre belirli minimum ölçülerin altında olamaz. Bu ölçü, binanın türüne ve merdivenin konumuna göre değişir.
Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’ne göre güncel standartlar şöyledir:
1. Konutlarda (Apartman ve Müstakil Evler)
- Ortak (Ana) Merdivenler: Basamak genişliği en az 27 cm olmalıdır.
- Daire İçi Merdivenler (Dubleks vb.): Basamak genişliği en az 25 cm‘ye kadar düşebilir (fakat rahat kullanım için 26-27 cm önerilir).
2. İşyeri ve Umumi Binalarda (Okul, Hastane, AVM)
- Toplu kullanım alanlarında güvenlik gerekçesiyle basamaklar daha geniş olmalıdır.
- Minimum Genişlik: En az 29 cm olmalıdır.
3. Yangın (Kaçış) Merdivenleri
- Acil durumlarda hızlı tahliye için minimum ölçüler belirlenmiştir.
- Minimum Genişlik: En az 25 cm olmalıdır.
İdeal Ölçü ve “Adım Formülü”
Sadece yasal sınır değil, merdivenin rahat çıkılması da önemlidir. Bunun için “2 Rıht + 1 Basamak” formülü kullanılır.
2 x {Rıht Yüksekliği} + {Basamak Genişliği} = 62 ila cm
- İdeal Basamak Genişliği: Genellikle 28 cm – 30 cm arası en konforlu yürüyüşü sağlar.
- İdeal Rıht (Yükseklik): 16 cm – 17 cm arasıdır.
Özetle: Eğer bir apartman ana merdiveni yapıyorsanız 27 cm, kendi evinizin içinde bir merdiven yapıyorsanız minimum 25 cm (fakat önerilen 27 cm) yapmalısınız.
Merdiven ölçüleri plan
Merdiven ölçülerini planlamak, hem güvenlik ve yasal uygunluk hem de kullanım konforu açısından kritiktir. Merdiven planı, temelde dört ana bileşenin doğru hesaplanmasına dayanır:
- Rıht Yüksekliği (h): Basamaklar arası dikey mesafe.
- Basamak Genişliği (b): Ayak basılan yatay alan.
- Merdiven Kol Genişliği (G): Merdivenin eni.
- Sahanlık ve Kol Uzunluğu: Yataydaki toplam uzunluk.
Aşağıda, bu bileşenlerin hesaplanması ve standart planlama ölçüleri bulunmaktadır.
1. Merdiven Hesaplama Adımları (Rıht ve Basamak)
Merdiven, kat yüksekliğine (H) ve ergonomik “adım formülüne” göre hesaplanır.
A. Rıht Yüksekliğinin (h) Hesaplanması
Amaç: Toplam kat yüksekliğinin (Döşeme üstünden Döşeme üstüne) kaç eşit basamağa (rıhta) bölüneceğini bulmaktır.
- Kat Yüksekliğini Belirleyin (H): Örneğin, H = 280 cm.
- İdeal Rıht Yüksekliğini Seçin (h):
- Konutlarda İdeal: 17 cm ile 18 cm arası.
- Umumi Binalarda İdeal: 15 cm ile 17 cm arası.
- Rıht Sayısını Hesaplayın (n): Toplam yükseklik, seçilen rıht yüksekliğine bölünür.n = H/h (Örn: 280 cm / 17.5 cm = 16 adet)(Sonuç küsuratlı çıksa bile, çıkan sayı en yakın tam sayıya yuvarlanarak (genellikle yukarı) rıht sayısı bulunur ve Rıht yüksekliği buna göre revize edilir.)
B. Basamak Genişliğinin (b) Hesaplanması
Basamak genişliği (b), adım atma konforunu sağlayan ergonomik formülle bulunur.
- Adım Formülü (2h + b): Merdiven konfor denklemi, yürüme adım boyuna (62-64 cm) dayanır.2h + b = 62 ila 64 cm
- Basamak Genişliğini Bulma: Rıht yüksekliğini (h) formülde yerine koyarak basamak genişliği (b) bulunur.b = 63 cm -2 x h(Örnek devamı): h=17.5 cm ise, b = 63 – (2 x 17.5) = 63 – 35 = 28 cm.
Basamak Sayısı: Merdivendeki basamak sayısı, daima Rıht sayısından 1 eksiktir. (16 Rıht – 15 Basamak)
2. Merdiven Kol ve Sahanlık Ölçüleri
Merdivenin eni (kol genişliği) ve düz alanları (sahanlık) binanın tipine göre belirlenir.
| Ölçü | Konutlarda (Minimum) | Umumi/Ticari Binalar (Minimum) | Rahat Kullanım (İdeal) |
| Kol Genişliği (G) | 120 cm (Ortak Merdiven) | 150 cm | 110 cm ila 130 cm |
| Daire İçi Merdiven G. | 90 cm | N/A | 100 cm |
| Sahanlık Derinliği | Kol genişliği kadar (Min 100 cm) | Kol genişliği kadar (Min 150 cm) | Kol genişliği kadar |
| Korkuluk Yüksekliği | 90 cm | 90 cm | 90 cm ila 100 cm |
| Baş Yüksekliği (Tavan Boşluğu) | Merdiven Basamağından Tavana Min 200 cm | Min 210 cm | Min 210 cm |
3. Merdiven Planında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Basamak Kalınlığı: Genellikle betonarme merdivenlerde 15 cm ila 20 cm arası, kaplama malzemesi (mermer, ahşap) ise 3 cm ila 5 cm arasıdır.
- Merdiven Eğimi: Konutlarda 30 ila 38 arası idealdir. 45 ‘nin üzerindeki eğimler yorucu ve tehlikelidir (kedi merdivenleri hariç).
- Basamak Sınırı: Aynı merdiven kolunda sahanlık olmadan art arda çıkan basamak sayısı, 10 ila 14 arasında tutulmalıdır. Daha fazla rıht varsa araya sahanlık koyulmalıdır.
Merdiveninizin tam olarak hangi bina tipi için olduğunu (apartman, villa, işyeri vb.) belirtirseniz, o türe özel hesaplamaları kontrol edebiliriz.
